Giriş ve Amaç: Tütün kullanımı bakımından gençler önemli bir risk grubudur. Üniversite öğrencileri arasında sigara içme sıklığı %7,8-%58,0 arasındadır. Sigaraya başlama yaşı erkeklerde ortalama 16,6 kadınlarda ise 17,8’dir. Sigara bırakma hızı 15-24 yaş aralığında en düşük değerdedir. Bu nedenlerle özellikle 15-24 yaş grubundaki gençlerin tütün kullanım sıklığının, tütün kullanımıyla ilişkili faktörlerin ve bu yaş grubundaki gençlerin tutum ve davranışlarının incelenmesi büyük önem taşımaktadır.

Bu çalışmada, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi (ADÜTF) 1.-6. sınıf öğrencilerinde tütün ürünlerinin kullanım sıklığı, davranışı ve ilişkili faktörlerin değerlendirilmesi amaçlanmıştır.

Gereç-Yöntem: Kesitsel tipte olan araştırma Nisan-Haziran 2019 tarihleri arasında ADÜTF 1.-6.sınıf öğrencilerine yüz yüze anket ve Fagerström sigara bağımlılığı değerlendirme ölçeği uygulanarak gerçekleştirilmiştir. Örneklem büyüklüğü Statcalc programıyla, KYTA 2012 verisine göre Türkiye’deki 15-24 yaş aralığında tütün kullanım sıklığı %20,0, kabul edilen hata düzeyi %3, desen etkisi:1, güven aralığı %95 alınarak 452 kişi olarak hesaplanmıştır. Ulaşılamama oranı hesaba katılarak %20 yedek eklenmiş ve hesaplanan 542 kişiye çok aşamalı örnekleme yöntemiyle ulaşılmıştır.

(ADÜTF) Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurulu'ndan onay alınmıştır. Anket uygulanma esnasında çalışmaya katılanların sözlü onamları alınmıştır.

Veri analizinde normal dağılıma uygunluk Kolmogrov Smirnov testi ile değerlendirilmiştir. Tanımlayıcı istatistikler; normal dağılan veriler için ortalama ± standart sapma, normal dağılmayan veriler için ortanca (minimum – maksimum), sayım verileri ise sayı (n) ve yüzde (%) olarak sunulmuştur. Bağımsız değişkenler olan cinsiyet ve gelir düzeyi ile sigara tüketme durumları arasındaki ilişki ki-kare testi ile değerlendirilmiştir. Tip-1 hata düzeyi 0,05 olarak kabul edilmiştir.

Bulgular: Toplamda 484 (%89,3) kişiye ulaşılmıştır. Katılımcıların %53,9'unu erkekler oluşturmaktadır, yaşlarının ortancası 22 (18-52)'dir. Katılımcıların %62,6'sı sigara içmeyi denediğini belirtmiştir. Katılımcılara sigara tüketme durumları sorulduğunda %62,6'sı hiç tüketmediğini, %28,3'ü halen tüketmekte olduğunu, %9,1'i ise eskiden tükettiğini belirtmiştir. Halen sigara tüketenlerin sigara içmeyi sürdürmesindeki en sık 3 neden; zevk (%67,9), alışkanlık (%56,9), stres (%53,3). Halen sigara tüketenlerin sigaraya başlamasındaki en sık 3 neden ise merak (%59,9), arkadaş ortamı (%58,4), anne/babadan etkilenme (%10,2) olarak belirtilmiştir. Fagerström ölçeğine göre halen sigara tüketenlerin %54,7'sinin çok hafif, %18,2'sinin hafif, %9,5'inin orta, %10,9'unun ileri, %6,6'sının çok ileri derecede bağımlı olduğu belirlenmiştir. Cinsiyetle sigara tüketme durumu arasındaki ilişki incelendiğinde kadınlarda sigara tüketme oranının daha az olduğu görülmüştür(p=0,002). Gelir düzeyiyle sigara tüketme durumu arasında ise anlamlı fark bulunamamıştır.

Sonuç ve Öneriler: Tütün kullanımı, önemli bir halk sağlığı sorunudur. Sigaraya başlamanın genellikle 15-24 yaş aralığında olduğu düşünülürse bu bireyler, sigaraya başlamayı önleme faaliyetlerinin uygulanması için önemli bir hedeftir.

Anahtar Kelimeler: tütün kullanımı, üniversite öğrencileri, fagerström