Giriş ve Amaç: Dünya Sağlık Örgütü, ‘birçok faktörden kaynaklanan, çalışma ortamının ve çalışma performansının anlamlı fakat değişken ölçüde hastalık gelişimine katkı sağladığı durumları’ işle ilişkili hastalıklar olarak tanımlamıştır. Ağrı ve fonksiyon kaybına yol açan nedenlerin başında gelen işe bağlı kas iskelet sistemi hastalıkları yaşam kalitesinde bozulmanın yanı sıra istirahat izni, işe devamsızlık ve erken emeklilik gibi nedenlerle hem çalışanı hem de çalışma yaşamını etkilemektedir. Bu çalışmada amaç; sağlık çalışanlarında kas iskelet sistemi ağrı sıklığının ve sağlık sonuçlarının değerlendirilmesidir.

Gereç ve Yöntem:Araştırma kesitsel tiptedir. Temmuz -Ağustos 2019 tarihleri arasında veri toplama işlemi gerçekleştirilmiştir.  Evren büyüklüğü 900 hemşire ve 1500 ev idaresi personeli olmak üzere 2400 çalışandır. Ulaşılması gereken en az örneklem büyüklüğü “OpenEpi ile hesaplanmıştır.  Hesaplamada sıklık (prevalans) %80, güven aralığı  %99, sapma 5, desen etkisi 1 seçilmiş ve sonuçta 289 hemşire ile 332 ev idaresi personeline ulaşılması planlanmıştır. Ancak planlananın üzerinde hemşire ve ev idaresi personeli çalışmaya katılmak istemiş ve sonuçta 384 hemşire ve 361 ev idaresi personeli ile çalışma yürütülmüştür.

Veri toplama aracı “Bireysel Özellikler Formu” ve “Kas-İskelet Sistemi Anketi (The Nordic Musculoskeletal Questionnaire)” olmak üzere iki bölümden oluşan soru formudur. Kas İskelet Sistemi Anketinin kültürel adaptasyon çalışması Kahraman ve ark tarafından yapılmış olup iç tutarlılığı 0,896; re-test güvenirliği 0,57-0,90; yapı geçerliği ise 0,57-0,59 olarak bulunmuştur. Kas-İskelet Sistemi anketi için vücudun dokuz anatomik bölgesini gösteren bir şekil kullanılmıştır. Bu bölgeler sırasıyla; boyun, omuz, bel, sırt, dirsekler, el/el bileği, kalça/uyluk, diz ve ayak/ayak bileğidir.  Veriler SPSS 23.0’a girilmiş analizlerde tanımlayıcı istatistikler ve Ki-kare testi uygulanmıştır. Anlamlılık için sınır değer p<0,05 alınmıştır.Bağımlı değişken son bir yıl içinde ağrı varlığıdır. Bağımsız değişkenler: ev-iş yaşamının engellenmesi, ilaç kullanma, uzman hekime başvuru, rapor alınma durumudur.

Bu çalışma için 70904504/381 Sayılı Klinik Araştırmalar Etik Kurulu Onayı alınmıştır.

Bulgular: En az bir vücut bölgesinde son bir yıl içinde ağrı prevalansı hemşirelerde %77,6, ev idaresi personelinde %84,2 bulunmuştur. Ağrının en sık olduğu vücut bölgesi bel (hemşire %29,9, ev idaresi personeli %34,1) olarak saptanmıştır. Bel bölgesini sırasıyla boyun (hemşire %28,6, ev idaresi personeli %20,8) ve sırt bölgesi (hemşire %26,8, ev idaresi personeli %24,4) takip etmektedir.

Ev idaresi çalışanlarının %45,7’si son bir yılda ağrı nedenli çalışma-ev yaşamının engellendiğini, %51,0’i uzmana başvurduğunu, %60,1’i ilaç kullandığını, %13,0’ü rapor aldığını belirtmiştir. Hemşirelerde ise bu oranlar sırasıyla %44,8, %37,5, %54,7, %10,9’dur. Ev idaresi çalışanlarında hemşirelere göre son 12 ay içinde ağrı görülmesi anlamlı düzeyde daha fazladır (p<0,05).

Sonuç ve Öneriler: Bu çalışma ile ev idaresi personeli ve hemşirelerde kas-iskelet sistemi ağrılarının çok yaygın olduğu belirlenmiştir. Ağrı sıklığını azaltmak için çalışanlara, mesleki riskler konusunda eğitim verilmesi, ergonomik risk faktörlerinin belirlenerek koruyucu önlemlerin alınması ve bunlara yönelik uygun programların oluşturulması gerekmektedir.