Giriş ve Amaç: Sporun hemen her branşında, esneklik, çeviklik, güç ve dayanıklılığın en üst seviyeye kadar zorlanması söz konusudur. Farklı spor branşlarında, antrenman veya müsabaka sırasında aşırı zorlanma ya da rakip sporcuların bedensel teması sonucunda çeşitli yaralanmalar ortaya çıkabilir. Spor yaralanmalarının önlenmesi, yaralanma olduğunda ilk yardım ve uygun tedavi önemlidir. Bu çalışmanın amacı; Kayseri ilinde çeşitli spor dallarındaki sporcuların spor yaralanmalarından korunma ve ilk yardım ile ilgili bilgi, tutum ve davranışlarının belirlenmesidir.

Gereç ve Yöntem: Kesitsel nitelikli bu çalışma, Kayseri ilinde çeşitli spor dallarındaki lisanslı sporcular üzerinde yapıldı. Aktif spor yapan lisanslı futbolcular, basketbolcular, voleybolcular, hentbolcular ve atletizmciler araştırmaya dâhil edildi. Kayseri ilinde, Amatör Spor Kulüpleri Federasyonu ve Gençlik Hizmetleri ve Spor İl Müdürlüğüne bağlı futbol, basketbol, voleybol, hentbol ve atletizm kulüplerinde spor yapan toplam 1075 lisanslı sporcunun araştırma kapsamına alınması planlandı. Araştırma için Erciyes Üniversitesi Klinik Araştırmalar Etik Kurulundan etik onay ve Kayseri Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü ile Kayseri Amatör Spor Kulüpleri Başkanlığından idari izin alındı. Amatör Spor Kulüpleri Federasyonuna bağlı futbol, basketbol ve voleybol takımlarında yer alan 565, Gençlik ve Spor İl Müdürlüğüne bağlı amatör hentbol ve atletizm kulüplerinde yer alan 70 ve profesyonel takımlarda yer alan 119 olmak üzere toplam 754 lisanslı sporcu araştırma kapsamına alındı. Veri toplama aracı olarak, araştırmacılar tarafından hazırlanan ve 43 sorudan oluşan anket formu kullanıldı. Veriler Ekim 2016–Ekim 2017 tarihleri arasında toplandı. Spor kulüplerinin uygun oldukları günlerde, antrenman yaptıkları alanlara gidilerek ve sporcuların sözel onamları alınarak, araştırmaya katılmayı kabul edenlere, araştırmacılar tarafından yüz yüze görüşme tekniği ile anket uygulandı. Elde edilen verilerin istatistiksel analizinde ki kare testi, bağımsız gruplarda t-testi ve tek yönlü ANOVA testi kullanıldı. İstatistiksel analizlerde, p<0.05 değerleri anlamlı kabul edildi.

Bulgular: Araştırma grubunun yaş ortalaması 22.2±3.4 yıl olup, %61.4’ü erkek, %38.6’sı kadındır. Sporcuların %90.6’sı sakatlanmalardan korunmaya dikkat ettiğini, %49.9’u daha önce spor yaralanması geçirdiğini ifade etmiştir. Yaralanmaların büyük çoğunluğu alt ekstremite ile ilgili olup, spor yaralanması geçirenlerin %35.6’sı ayak, %30.6’sı ayak bileği ve %27.1’i diz bölgesinden yaralanmıştır. Sporcuların %53.6’sı ilk yardım eğitimi aldığını, %46.3’ü ilk yardım eğitimini öğretmenlerden aldığını belirtmiştir. Araştırma grubundaki sporcuların ilk yardım bilgi puanı 10 üzerinden 5.37 olup, kadınlarda, profesyonel sporcularda ve ilk yardım eğitimi almış olanlarda önemli ölçüde yüksek bulunmuştur. Antrenman ve müsabaka öncesi ısınma ve germe egzersizleri, antrenman ve müsabaka sonrası soğuma egzersizleri yapan sporcularda spor yaralanması geçirme oranı önemli ölçüde düşük bulunmuştur.

Sonuç: Spor yaralanmaları oldukça yaygın olup, çoğunlukla alt ekstremitelerde meydana gelmektedir. Antrenman ve müsabakalardan önce ve sonra gerekli egzersizlerin yapılması spor yaralanmalarını azaltmaktadır. Sporcuların ilk yardım konusunda önemli bilgi eksiklikleri vardır. Sporculara, spor yaralanmalarının önlenmesi ve ilk yardım konularında eğitim verilmelidir. Spor yaralanmalarının yaygınlığı, etkileyen faktörler ve önlenmesi konularında daha geniş çaplı ve prospektif çalışmalar yapılmalıdır.

Anahtar kelimeler: Spor, Spor Yaralanması, Önleme, İlk Yardım