Giriş ve Amaç: Dünya nüfusunun yaklaşık %15’ini, ülkemiz nüfusunun %6,9’unu oluşturan, yeti yitimi olan bireylerin belirli hareketleri ve işlevleri tam olarak yerine getirememesinden dolayı aktivite kısıtlıkları bulunmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü tarafından ve “Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri” kapsamında da önemine dikkat çekilen, yeti yitimi olan bireylerin gündelik ihtiyaçlarını karşılama ve sosyal yaşama katılımda yaşadıkları güçlüklerin belirlenmesi ve çözüm önerileri geliştirilmesi önemlidir. Bu nedenlerle bu araştırmada Ankara’da kent merkezinde seçilmiş bazı parkların fiziksel yeti yitimi olan bireylerin erişimi ve kullanımlarına uygunluk açısından değerlendirilmesi ve yaşadıkları kısıtlılıkların saptanması amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı tipte yapılmış olan bu araştırmanın evrenini, bir üniversite yerleşkesine 2,4 km mesafedeki iki ilçeye bağlı 20 park oluşturmuştur. Seçim kriteri olarak parkların üniversite yerleşkesine fiziksel açıdan ulaşım kolaylığı esas alınmıştır. Araştırma verileri, Ocak 2019 döneminde çalışmaya özel olarak hazırlanmış veri toplama (gözlem) formu kullanılarak toplanmıştır. “Engelliler İçin Evrensel Standartlar Kılavuzu”ndan yararlanılarak hazırlanan veri toplama formu; parklara ilişkin genel özellikleri, park çevresi, park içerisi özelliklerini, bedensel etkinlik için spor aletlerinin var olma durumunu ve araştırmacının diğer görüşlerini içermektedir. Çalışma 8 son sınıf tıp fakültesi öğrencisi tarafından tıpta uzmanlık öğrencisi ve öğretim üyeleri danışmanlığında sürdürülmüştür. Elde edilen verilerin analizi için SPSS 23.0 paket programı kullanılmıştır. Tanımlayıcı istatistikler sayı ve yüzdeler olarak verilmiştir. Araştırmacıların araştırmayı yapabilmeleri için Tıp Fakültesi Dekanlığı’ndan yazılı olarak izin alınmıştır.

Bulgular: İncelenen 20 parkın 19’unun en az bir “park çevresi kriteri” açısından olumlu özelliğe sahip olduğu saptanmıştır. Yapılan incelemelerde standartlar açısından karşılaşılan sorunlardan bazıları, merdiven basamaklarının eşit yükseklikte olmaması (n=13), merdiven yüzeylerinin pürüzsüz olmaması (n=15), rampa yüzeylerinin pürüzsüz olmaması (n=14), yaya geçidinin bulunmaması (n=14) olarak saptanmıştır. Yerinde ziyaret edilerek incelenen 20 parkın üçünde fiziksel yeti yitimi olan bireyler için oto park alanı olması ve bu oto parklarda standartlara uygun olacak şekilde tekerlekli sandalye geçişi için uygun güvenlik koridoru bulunmaması, belirlenen diğer sorunlar olmuştur. Altı parkta tuvalet olması ve sadece iki parkta yeti yitimi olan bireylere uygun tuvaletin bulunması, belirlenen eksikliklerdendir. Parkların tamamında fiziksel yeti yitimi olan bireylerin bedensel aktivite yapabilmeleri için spor aletlerinin bulunmaması diğer bir eksiklik olarak gözlenmiştir.

Sonuç ve Öneriler: Parklarda yeti yitimi olan bireylerin parklara ulaşımını kolaylaştıracak birçok düzenlemenin olduğu gözlenmiş olmakla birlikte; yeti yitimli bireylerin park içerisindeki ulaşımını zorlaştırabilecek bazı durumların olduğu ve ayrıca hiçbir parkta fiziksel yeti yitimli bireylerin kullanıma uygun spor aletlerinin var olmadığı saptanmıştır. Tüm parkların standartlar açısından denetlenmesi ve eksikliklerin giderilmesi, yeti yitimli bireylerin parklara ulaşımda ve park içerisindeki öğelerin kullanımında “engelli” bir yaşam sürmemeleri için öncelikli olmalıdır.

Anahtar Sözcükler: Yeti yitimi, park, bedensel etkinlik.