Amaç: Bu çalışmanın amacı Balıkesir il merkezindeki iki aile sağlığı merkezi (ASM) bölgesinde yaşayan 0-14 yaş çocuğu olan ebeveynlerin aşı tereddüdü, aşıya ilişkin bilgi, tutum ve davranışları etkili faktörlerin değerlendirilmesidir.

Gereç ve Yöntem: Kesitsel tipteki çalışma Aralık 2018-Ocak 2019 tarihleri arasında Balıkesir kent merkezindeki iki ASM bölgesinde yürütülmüştür. Araştırmanın evrenini iki ASM’ye kayıtlı 0-14 yaş çocuğu olan 2950 kişi oluşturmaktadır. Örnek büyüklüğü Epiinfo programında %10 prevalans %5 sapma, %95 güven düzeyi ve 2 desen etkisiyle 265 kişi hesaplanmış, 283 kişiye küme örnekleme yöntemiyle ulaşılmıştır. Araştırmanın bağımlı değişkenleri, aşı hakkında bilgi, aşıya karşı tutum ve aşı tereddüdü bağımsız değişkenler, sosyodemografik, sağlık hizmet kullanımı, aşıya ilişkin özelliklerden oluşmaktadır. Anket formu literatüre dayalı oluşturulmuş 5’li likert minimum 5, maksimum 25 puan alınabilen puan arttıkça bilgi, tutum puanlarının arttığı indekslerden oluşmaktadır. Davranış soruları aşılanma durumu, aşıya tereddüdü olma durumu gb. sorulardan oluşmaktadır. Analizlerde tanımlayıcı veriler frekans, yüzde, ortalama, medyan olarak sunulmuştur. Bağımlı ve bağımsız değişkenlerin tek değişkenli analizlerinde kategorik verilerde Ki-kare testi; sürekli veriler normallik varsayımını karşılama durumuna göre ikili gruplarda t testi/Mann Whitney U testi, üç ve daha fazla bağımsız gruplarda ANOVA (post-hoc Tukey)/Kruskal Wallis kullanılmıştır. İleri analizlerde lojistik regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırmanın etik kurul izni Balıkesir Üniversitesi Tıp Fakültesinden alınmıştır (2018/184 sayı 21.11.2018 tarih).

Bulgular: Araştırma grubunun %43.8’i 31-40 yaş aralığında, %56.5’i kadındır. Katılımcıların %45’i aşı güvenliği hakkında tereddüdü olduğunu, %12’si çocukluk çağı aşılarının zorunlu olmaması gerektiğini, %53’ü aşı yaptırıp yaptırmamaya ebeveyn karar vermesinin doğru olacağını, %24’ü aşıyla önlenebilir hastalıklara Türkiye’de rastlanmadığını için yapılmasına gerek olmadığını, %27.6’sı okul çağı aşılarına gerek olmadığını düşünmektedir. Araştırma grubunun bilgi puan ortalaması 19.85±3.06 olup %51.6’sının bilgi puanı yeterlidir, tutum puan ortalaması 17.74±3.67 olup %33.56’sının tutum puanı yeterlidir. Katılımcıların %13.8’i aşı yaptırma konusunda tereddütleri olduğunu belirtmiştir.(%59 yan etki nedeniyle). Lojistik regresyon analizinde anlamlı çıkan değişkenler bağımlı değişkenin %14’ünü açıklamaktadır. Aşı tereddüdü olma durumu erkeklerde 2.32 kat (%95 GA 1.12-4.79), aşının zaman takibini kendi yapanlarda 4.09 kat (%95 GA 1.32-12.63) aşı ile ilgili eğitim almayanlarda 3.51 kat (%95 GA 1.18-10.47) yüksektir.

Sonuç: Bilgi puanı, aşı tereddüdü yüksek, tutum puanı oldukça düşüktür. En çok yan etki endişesi nedeniyle tereddüt yaşanmaktadır. Aşı zamanı takibinin aile ve sağlık kuruluşu birlikte yaptığında, ebeveynlerin aşı tereddüdü düşüktür. Ebeveynlerin aşıların yan etkileri konusunda bilgilendirilmesi sağlanmalı, aşı zamanı takibinin aile ve sağlık kurumu tarafından yapılması teşvik edilmelidir.

Anahtar kelimeler: Çocukluk çağı aşıları, aşı tereddüdü, okul çağı aşıları, aile sağlığı merkezi.