Giriş ve Amaç: Ruhsal hastalıklı olarak damgalanan bireyler; toplumun kendilerini reddedeceğine ve değersizleştirdiklerine inanmakta, moral bozukluğu, benlik saygısında azalma, sosyal uyumda bozulma, işsizlik, gelir kaybı, psikiyatrik tedaviye uyumda azalma gibi birçok olumsuz sonuçlar yaşamaktadırlar. Bu nedenle hekimlerin ruhsal bozukluğu olan hastalara yönelik stigmatizasyon eğilimi büyük önem taşımaktadır. Araştırmamızda; bir üniversite hastanesinde çalışan hekimlerin ruhsal bozukluğu olan hastalara karşı tutumlarının değerlendirilmesi ve ilişkili faktörlerin incelenmesi amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı tipte olan çalışmanın evrenini cerrahi, dahili ve temel tıp bilimlerindeki 19 farklı bölümden 547 hekim oluşturmaktaydı. Araştırmada örneklem seçilmemiş olup çalışmaya katılmayı kabul eden 200 kişi ile tamamlandı. Veriler gözlem altında katılımcılar tarafından doldurulan sosyodemografik özelliklere yönelik soru formu ve geçerlilik ve güvenilirliği Arıkan tarafından 1986 yılında kanıtlanmış Ruh Hastaları ve Hastalıklarına İlişkin Görüşler (Opinions Mental Illness Scale - OMI) Ölçeği ile toplandı. Koruyuculuk-kollayıcılık, Otoriterlik, Ruh sağlığı ideolojisi, Sosyal kısıtlayıcılık ve Bireylerarası etiyoloji olmak üzere beş alt boyuttan oluşan ölçeğin değerlendirmesinde puanlar yükseldikçe ruhsal hasta/hastalıklarına ilişkin görüş ve tutumlar olumsuzlaşma eğilimi göstermektedir. Araştırmada tanımlayıcı olarak incelenen değişkenler; cinsiyet, yaş, çalıştığı bölüm, çalışma yılı, günlük ilgilendiği ortalama hasta sayısı, psikiyatriye ilgi düzeyi, psikiyatrik bozukluklar konusunda bilgilerini yeterli bulup bulmamaları ve ruhsal bozukluğu olan bir yakınının olup olmadığıdır. OMI Ölçeği de kişilerin ruhsal bozukluğu olan hastalara karşı tutumlarının değerlendirilmesi için kullanıldı. Veriler analizinde Ki kare ve normal dağılmayan verilerde Mann-Whitney U ve Kruskal Wallis testleri yapılmıştır. Araştırmada p<0.05 istatiksel olarak anlamlı kabul edilmiştir. Çalışmanın etik kurul onayı alınmıştır.

Bulgular: Araştırmamıza 8 cerrahi, 9 dahili, 2 temel tıp bölümü olmak üzere 19 bölümden toplam 200 kişi katılmıştır. Katılımcıların yaş ortalaması 30,21 (±8,24)dir. Katılımcıların %50,0’si kadın (n=100) %50,0’u erkektir (n=100). Katılımcılara psikiyatrik bozukluklar konusunda bilgilerini yeterli bulup bulmadıklarını sorduğumuzda %33,8’i (n=67) bilgilerini yetersiz bulduklarını belirtmiştir. Psikiyatriye ilgi düzeyi ile Sosyal Kısıtlayıcılık alt boyutu arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur (Spearman’s rho: 0,244, p = 0,013). Ruhsal bozukluğu olan yakınının bulunması ile Koruyuculuk-kollayıcılık (p=0,049) ve Sosyal kısıtlayıcılık (p=0,037) alt boyutları açısından istatistiksel olarak anlamlı ilişki bulunmuştur. Günlük ilgilenilen ortalama hasta sayısı, çalıştığı bölüm, çalışma yılı, yaş ve cinsiyete göre OMI Ölçeği alt boyutlarından alınan puanlar arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Ruhsal bozukluğu olan yakınının bulunması ile hekimlerin psikiyatriye olan ilgi düzeyleri arasında da anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Hekimlerin ruhsal bozukluğu olan hastalarının şikayetlerine karşı olan güvenleri arttıkça Bireylerarası etiyoloji alt boyutundan alınan puanın arttığı ortaya çıkmıştır (Spearman’s rho: 0,409, p=0,005).

Sonuç ve Öneriler: Bireylerarası Etiyoloji boyutu; ruhsal hastalıkların özellikle çocukluk çağındaki bozuk anne, baba ve çocuk ilişkisine dayalı olarak sevgi ve ilgisizlikten ortaya çıktığı inancını yansıtır. Eğitim sisteminde psikiyatrik bozukluklar hakkındaki öğretilere daha çok yer verilmesi ruhsal bozukluğu olan hastalara karşı yanlış yargı ve olumsuz tutumu azaltabilecektir. Ayrıca Psikiyatri eğitim programlarına bilgi, tutum ve davranış değiştirmeye yönelik özel eğitim programları eklenmelidir.

Anahtar Sözcükler: Ruhsal hastalıklar, hekim, tutum, Ruh Hastaları ve Hastalıklarına İlişkin Görüşler Ölçeği