Giriş ve Amaç: İyi bir çalışma ortamı, çalışanlar için önemlidir. Yoğun bakımda çalışanlar ciddi hastalıklar ve ölümlerle karşılaşabilmektedirler. Bu durum, çalışanlarda ikincil travmatik stres(İTS) belirtileri yaşanmasına neden olmaktadır. İTS, Figley(1995) tarafından ‘travmatize olmuş veya acı çeken bir kişiye yardım etmek ve yardım etmek istenildiğinde yaşanan stresin doğal bir sonucu’ olarak tanımlanmıştır. Çalışanların İTS’ye karşı uyguladıkları başa çıkma yöntemlerindeki yetersizlik ise performansta azalmaya yol açmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi(ADÜ)Uygulama ve Araştırma Hastanesi yoğun bakım hemşirelerinin; İTS düzeylerini ve stresle başa çıkma durumları arasındaki ilişkiyi belirlemektir.

Gereç-Yöntem: Kesitsel tipte olan araştırma Mayıs-Ağustos 2019 tarihleri arasında ADÜ Uygulama ve Araştırma Hastanesi yoğun bakım hemşirelerine, yüz yüze anket ve ‘İTS Ölçeği(İTSÖ) ile ‘Başa Çıkma Stilleri Ölçeği(BÇSÖ) uygulanarak gerçekleştirilmiştir. İTSÖ’de 38 puan altı ‘hafif İTS’, 38 ve üstü puanlar ‘orta ve üstü İTS’olarak değerlendirilmiştir. BÇSÖ 13 alt gruptan oluşmaktadır. Toplamda yoğun bakımda çalışan hemşire sayısı 173’tür(Nisan 2019). Örneklem büyüklüğü 0,80 güç ve 0,05 anlamlılık düzeyi için 128 kişi hesaplanmıştır. ADÜ Tıp Fakültesi Dekanlığı Girişimsel Olmayan Etik Kurulu'ndan onay alınmıştır. Veri analizinde normal dağılıma uygunluk; Kolmogorov Smirnov testi ile değerlendirilmiştir. Tanımlayıcı istatistikler; normal dağılan veriler için ortalama±standart sapma, normal dağılmayan veriler için ortanca (minimum–maksimum), sayım verileri ise sayı(n) ve yüzde(%) olarak sunulmuştur. Analitik değerlendirmede Mann-Whitney U, Kruskal-Wallis, Spearman testleri kullanılmıştır. Tip-1 hata değeri 0,05 olarak alınmıştır.

Bulgular: Anketlere gönüllük esas olduğundan toplamda 93(%72) kişiye ulaşılmıştır. Katılımcıların %90,3’ü kadındır. Yaşlarının ortancası 25(20-47)’dir. Eğitim düzeyleri %21,5(n=20)’i Sağlık Meslek Lisesi, %11,8(n=11)’i ön lisans, %66,7(n=62)’si lisans ve üstüdür. Yoğun bakımda çalışma süreleri ortancası 37(1-174) aydır. Katılımcıların %64,6’sında orta ve üstü seviyede İTS görülmüştür. %64,5’i dahili, %35,5’i cerrahi yoğun bakımda çalışmaktadır. Cerrahi ve dahili yoğun bakımda çalışanların İTSÖ skorları arasında fark saptanmamıştır. Katılımcıların yaş, eğitim düzeyleri, yoğun bakımda çalışma süreleri, çalışılan yoğun bakıma(dahili, cerrahi) göre İTS skorları ve başa çıkma yanıtlarında ilişki düzeyinde anlamlılık saptanmamıştır. Orta ve üstü İTS skoruna sahip olanlarda, başa çıkma durumlarından; olumlu yorumlama(r=-0,276, p=0,033) ve başa çıkma(r=-0,303, p=0,019) arasında düşük düzeyde negatif korelasyon saptanmıştır.

Sonuç ve Öneriler: İTS yoğun bakım hemşirelerini etkilemektedir. BÇSÖ’de yer alan yöntemler kullanılarak stres düzeyi azaltılabilir. ‘Olumlu yorumlama’ ve ‘başa çıkma’ yöntemini kullananlarda daha düşük İTS saptanmıştır. Yoğun bakım hemşirelerinin bu açıdan desteklenmesinin performans düzeyini artıracağı düşünülmektedir. Ancak, yoğun bakım hemşirelerine yönelik stresin ortaya konması için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.

Anahtar Kelimeler: ‘Yoğun bakım hemşireleri’,‘İkincil Travmatik Stres Ölçeği’,‘Başa Çıkma Stilleri Ölçeği’