Giriş ve Amaç: Aşı tereddüdü son yıllarda artan önemli bir halk sağlığı sorunudur. Bu çalışmanın amacı Ebeveynlerin Çocukluk Aşılarına İlişkin Tutumları (EAYT) Ölçeği’nin geçerli, güvenilir olup olmadığını saptamaktır.

Gereç ve Yöntem: Metodolojik tipteki çalışma Ocak-Mayıs 2019 tarihleri arasında Balıkesir Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Hastanesi Çocuk Polikliniğine başvuran 0-59 aylık çocuğu olan ebeveynlerle (n=211) görüşülerek yürütülmüştür. Opel ve ark. tarafından geliştirilen (2011) ‘Çocukluk Çağı Aşılarına İlişkin Ebeveynlerin Tutumları’ ölçeği 15 sorudan, üç alt boyuttan (davranış, tutum, güvenlilik etkililik) oluşmaktadır. Puanlamada, tereddütlü yanıtlara 2, ‘bilmiyorum ya da emin değilim’ yanıtlarına 1, tereddütsüz yanıtlara 0 puan verilerek elde edilen toplam puanlar 0-100 arasında olmaktadır. Tanımlayıcı çözümlemelerde, ortalama, ortanca, standart sapma, çarpıklık taban ve tavan yüzdeleri sunulmuştur.  Güvenilirlik çözümlemelerinde “madde analizi” ve “iç tutarlılık” yaklaşımları gösterilmiştir.  Madde analizinde her bir soru skoru ile toplam skor arasındaki örtüşmeye göre düzeltilmiş korelasyon değerleri elde edilerek soruların ölçeğe olan katkıları incelenmiştir. İç tutarlılık, Cronbach’ın alfa iç tutarlılık katsayısı ile gösterilmiştir. Geçerlilik çözümlemelerinde EAYT ölçeğinin yapısal geçerliliği değerlendirilmiştir. Yapısal geçerlilik, Bilinen Gruplar geçerliliği ve Açıklayıcı ve Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) kullanılmış, DFA’da Karşılaştırmalı Uyum İndeksi (KUİ) (Comperative Fit Index: CFI), ve Yaklaşıklık hataları ortalamasının karekökü (YHOK) (Root Mean Square Error of Approximation: RMSEA) değerleri hesaplanmıştır.  Analizlerde “SPSS version 21.0 for Windows” (SPSS Inc., Chicago, Il, USA) ve Lisrel 8.54 (Scientific Software International, 2003) istatistik paket programları kullanılmıştır. Çalışma öncesi ölçeği geliştiren Douglas J. Opel’den ve Balıkesir Üniversitesi Tıp Fakültesi Etik kurulundan (09.01.2019 tarih, 2019/13 sayılı) izin alınmıştır.

Bulgular: Araştırma grubundaki ebeveynlerin %68.2’si kadın, %85.3’ünün gelir algısı yeterli, %68.7’sinin tek çocuğa sahip, yaş ortalaması ebeveynlerde 30.84±5.15, çocuklarda 3.24±1.63’tir.

Ölçeğin dağılım özellikleri taban ve tavan etkileri ölçeğin ölçme becerisinin istenilen sınırlar içindedir. Cronbach alfa değeri sırasıyla (Davranış boyutunda 0.266, tutum boyutunda, 0.665, güvenlik boyutunda 0.568, toplamda 0.676’dır. Test tekrar test sonuçlarının iyi olduğu görülmektedir (ICC:0.93, p:0.001). Örtüşmeye göre düzeltilmiş madde boyut korelasyonlarına bakıldığında, tutum boyutunda 7. maddenin sorunlu olduğu görülmektedir (0.12).  Açıklayıcı faktör analizinde KMO:0.77, toplam açıklanan varyans %57.41’dir. DFA uyum göstergeleri iyidir (X²/sd:1.87, RMSEA:0.0652, CFI:0.949, NFI: 0.90 NNFI:0.92 IFI:0.95, GFI:0.92, RFI:0.85 AGFI:0.86). Bilinen gruplar geçerliliğine göre ölçeğin ayırt edici olduğu bulunmuştur.

Sonuç ve Öneriler: EAYT ölçeği dağılım, ölçme becerisi, iç tutarlılık ve model uyumu açısından yeterli ve tatmin edicidir. DFA’da hata değerleri dikkate alındığında, madde boyutlarının problemli olabileceği ortaya çıkmıştır, ölçek sonuçların dikkatle yorumlanması, önerilir.

Anahtar kelimeler: Ebeveyn, aşı tereddüdü, çocukluk çağı aşıları, psikometrik özellikler.