Giriş-Amaç: Bu çalışma Kırklareli il merkezinde evde bakım ve evde sağlık hizmetlerinden yararlanan engelli veya yatağa bağımlı hastaların sağlık durumlarının değerlendirilmesi amacıyla yapılmıştır.

Gereç-Yöntem: Çalışmamız; 10.08.2018 tarihinde Kırklareli Üniversitesi, Kırklareli Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Müdürlüğü ve Kırklareli Sağlık Müdürlüğü arasında imzalanan “Mutlu Yaşlar” projesidir, kurumlar arası proje çalışması olduğu için ayrıca etik kurul izni alınmamıştır. Çalışma, Ekim 2018 - Mayıs 2019 tarihleri arasında Kırklareli il merkezinde; Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü Evde Bakım Hizmeti’nden ve İl Sağlık Müdürlüğü Evde Sağlık Hizmetleri’nden yararlanan, kurumlar tarafından seçilmiş 140 engelli veya yatağa bağımlı hastanın hepsine ulaşılarak tanımlayıcı tipte yapılmıştır. Verilerin toplanmasında; araştırmacılar tarafından geliştirilen sosyo-demografik özellikler formu ve Evde Sağlık Hizmetleri birimlerinde kullanılan evde sağlık hizmetine kabul edilen hasta değerlendirme formunun uyarlanmış hali kullanılmıştır.

Bulgular: Araştırmadaki engelli veya yatağa bağımlı hasta bireylerin %59,8’i kadın, %35,7’si 62-79 yaş arasındadır. Bireylerin sosyal güvencesi sorgulandığında %66,4’ünün sigortasının olmadığı, gelir durumu sorgulandığında %40,7’sinin engelli evde bakım yardımı aldığı tespit edilmiştir.  Sigara ve alkol kullanma alışkanlıkları sorgulanan bireylerin %93,6’sının herhangi bir alışkanlığının olmadığı ve %85,7’sinin kişisel hijyen durumunun uygun olduğu tespit edilmiştir. İlk üç sırada görülen kronik hastalıklar; nörolojik sistem hastalıkları (%25,0), kardiyovasküler hastalıklardır (%23,0) ve kas iskelet sistemi hastalıklarıdır (%23,0). Bireylerin %45,0’i dörtten fazla ilaç kullanmaktadır, %14,3’ünde görme sorunu, %8,6’sında işitme sorunu vardır. Araştırmadaki bireylerin; %59,3’ünün solunumu normal, %57,9’unun nabız sayıları normal, %20,7’sinin kan basıncı yüksek, %20,0’sinin vücut sıcaklığı normal bulunmuştur. Yatağa bağımlılıkları sorgulanan bireylerin %38,6’sı yarı bağımlıdır, %62,9’u günlük yaşam aktivitelerinde yardımcı araç kullanmaktadır, en çok kullanılan yardımcı araç %20,7 ile koltuk değneği, baston ve aynı oranla tekerlekli sandalyedir, %26,0’sı son bir yıl içinde en az bir kez düştüğünü ifade etmiştir. Bireylerin; Wong-Baker skalası ile yapılan ağrı değerlendirilmesinde %62,1’inin ağrısının olmadığı, %62,9’unun duygu durumunun normal olduğu, Braden skalasına göre ise %93,6’sında bası ülseri olmadığı tespit edilmiştir. %66,4’ünün uykusuzluk çekmediğini, %85,7’sinin son üç ayda iştahsızlık çekmediği, %82,1’inin son üç ayda kilo kaybının olmadığı beyan edilmiştir.

Sonuç ve Öneriler: Çalışmaya katılan engelli veya yatağa bağımlı hastaların çoğunda gelir düzeyi ve sosyal güvence yoksunluğu görülmüştür. Kronik hastalıkların sık görülmesi beraberinde polifarmasi sorununu da getirmiştir. Yaşamsal bulguları normal değerler arasında tespit edilmiştir. Yatağa bağımlılıkları ve yardımcı araç kullanımları oranları yüksek bulunmuştur. Evde bakım ve evde sağlık hizmetlerinden yararlanan engelli veya yatağa bağımlı hastaların, hastalıklar açısından risk faktörleri tanılanmalı ve buna yönelik koruma yöntemleri göz önüne alınarak hizmetler planlanmalıdır. Akılcı ilaç kullanımı konusunda düzenli olarak eğitimler düzenlenmelidir.

Anahtar Kelimeler: Evde bakım, evde sağlık hizmetleri, engelli, yatağa bağımlı hasta, sağlık durumu