Giriş ve Amaç

Konuşma, insanların birbirleriyle iletişim kurmak için kullandıkları ana enstrümandır. İnsanlığın sosyokültürel evriminde de önemli bir yere sahiptir. Ses telleri, konuşma için gerekli olan enerjinin oluşmasında görevlidir. Mesleki bir hastalık, yapılan iş bağlamında maruz kalınan etkenlerin neden olabileceği hastalık olarak tanımlanabilir. Sesini profesyonel olarak kullanan insanlar, mesleki ses bozuklukları bakımından risk altındadır. Bu çalışmanın amacı, küresel boyutta profesyonel ses kullanıcılarını etkileyen ses hastalıklarının sebep ve sonuçlarını vurgulayarak farkındalık yaratmak, diğer ülkelerdeki yaklaşımların ülkemizde de uygulanabilecek örneklerini sunabilmektir.

Gereç ve Yöntem

“Occupational”, “Voice health”, “voice loss”, “voice disorders” ve “professional voice users” gibi İngilizce anahtar kelimeleri kullanarak PubMED üzerinden literatür taraması yapılmıştır. Aynı anahtar kelimeler Ulusal Tez Merkezi üzerinden Türkçe olarak da taranmıştır.

Bulgular

Profesyonel ses kullanıcıları mevcut işlerinde seslerini birincil gelir kaynağı olarak kullanan ve bunun kaybı ya da zararında genellikle yeni işler aramak zorunda olan kişilerdir. Bu gruba farklı sektörlerden demografik ve eğitim düzeyi olarak çeşitli kişiler dahil edilebilir. Öğretmenler, ofis ve çağrı merkezi çalışanları, din görevlileri, doktorlar ve diğer sağlık çalışanları örnek verilebilir. Modern toplumlarda, işgücünün yaklaşık üçte biri, sesin birincil araç olduğu mesleklerde çalışmaktadır. Hizmet sektörü başta olmak üzere birçok alanda sesin bu denli yoğun kullanılıyor olması performans kaybını hatta ses yitiminin yanında iş değişikliğini veya kaybını beraberinde getirebilmektedir. Bireysel ve işle ilgili faktörlerin yanı sıra çalışma ortamı ve koşulları da sesi etkileyen önemli faktörlerdendir. Tüm bunlara bağlı olarak kişiler, enfeksiyonlara ve nodül, polip ve ödem gibi hastalıklara bağlı olarak kısa veya uzun süreli ses kaybı yaşarlar. Epidemiyolojik ve akustik-fizyolojik araştırmalara dayanarak, ses sağlığı için risk varlığı kanıtlanabilir. Ayrıca vokal semptomların erken teşhisi, ses probleminin önlenmesinde kritik öneme sahiptir. Bazı çalışmalarda vokal eğitimin vokal bozuklukların önlenmesinde etkili olduğu sonucuna varılmıştır. Bu çalışmalar, profesyoneller için ses eğitiminin önemini vurgulamaktadır. İspanya yasalarına göre 2006 yılından itibaren larengeal nodüller, öğretmenler ve diğer profesyonel ses kullanıcıları için resmi olarak tanınan meslek hastalıkları listesine dahil edilmiştir.

Sonuç ve Öneriler

Ülkemizde yürürlükte olan 6331 numaralı İş Sağlığı Güvenliği Kanununda henüz yer almayan mesleğe bağlı ses bozuklukları kavramının işçi ve işveren haklarının sağlanması adına ilgili yönetmeliklere dahil edilmesi önem arz etmektedir. Bu bağlamda riskler ve risk grupları belirlenmeli, bu gruplara yönelik eğitimler düzenlenmelidir. Ayrıca çalışma koşulları ve ortamı da göz önünde bulundurularak vokal ergonominin sağlanması amaçlanmalıdır.

Anahtar Kelimeler: Meslek hastalıkları, mesleki ses hastalıkları, vokal ergonomi, profesyonel ses, iş sağlığı güvenliği