Giriş-Amaç: Bu çalışma Kırklareli il merkezinde yaşayan evde bakım ve evde sağlık hizmetlerinden yararlanan bireylerin yeti yetimi, yaşam alanı tedbirleri ve eğitim alma durumlarının değerlendirilmesi amacıyla yapılmıştır.

Gereç-Yöntem: Çalışmamız; 10.08.2018 tarihinde Kırklareli Üniversitesi, Kırklareli Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Müdürlüğü ve Kırklareli Sağlık Müdürlüğü arasında imzalanan “Mutlu Yaşlar” projesidir, kurumlar arası proje çalışması olduğu için ayrıca etik kurul izni alınmamıştır. Çalışma, Ekim 2018 - Mayıs 2019 tarihleri arasında Kırklareli il merkezinde; Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü Evde Bakım Hizmeti’nden ve İl Sağlık Müdürlüğü Evde Sağlık Hizmetleri’nden yararlanan, kurumlar tarafından seçilmiş 140 engelli veya yatağa bağımlı hastanın hepsine ulaşılarak tanımlayıcı tipte yapılmıştır. Verilerin toplanmasında; araştırmacılar tarafından geliştirilen sosyo-demografik özellikleri değerlendirme formu, yeti yitimi anketi,  ev kazalarını önlemeye yönelik alınan tedbirler formu, hasta ve hasta yakını eğitim kontrol listesi kullanılmıştır.

Bulgular: Araştırmadaki engelli veya yatağa bağımlı hasta bireylerin %59,8’i kadın, %35,7’si 62-79 yaş arasındadır. Bireylerin sosyal güvencesi sorgulandığında %66,4’ünün sigortasının olmadığı, gelir durumu sorgulandığında %40,7’sinin engelli evde bakım yardımı aldığı tespit edilmiştir. Bakım verenlerin %35,7’si bireylerin çocuğu olduğu bulunmuştur. Temel günlük yaşam aktivitelerini yapabilme durumları sorgulandığında % 73,6’sının yardımla banyo yapabildiği, % 65,0’inin yardımla giyinebildiği, % 56,4!ünün yardımla tuvalet ihtiyacını yapabildiği,  % 47,1’ini yardımla transfer edildiği,  % 57,9’unun kendi başına yemek yiyemediği tespit edilmiştir. Bireylerin enstrümental yaşam aktivitelerine bağımlı olma durumu sorgulandığında; %83,6’sı ev işleri, %75,7’si alışveriş, %67,9’u ulaşım, %52,9’u telefon kullanmaya bağımlı oldukları bulunmuştur. Araştırmadaki bireylerin yeti yitimi durumu %85,7 ağır düzeyde olarak bulunmuştur. Ev kazalarını önlemeye yönelik alınan tedbirler arasında; %90,0’nında tuvalette aydınlatma yeterlidir, %71,4’ünde banyo zemininde kaymayı önleyici paspas ya da kaymayı önleyici bir önlem vardır, %84,3’ünde kilim, halı ve yolluklar kaymaya neden olmayacak özelliktedir, %77,1’inde yürürken takılmaya neden olabilecek küçük eşya, sabitlenmemiş kablo yoktur olarak bulunmuştur. Ev ziyaretlerinde sağlık profesyonellerince hastalara en çok verilen eğitimler sırasıyla; hastalıkla ilgili genel bilgiler, hareket ve önemi olurken hasta yakınlarına en çok verilen eğitimler sırasıyla; bireysel hijyen ve hastalıkla ilgili genel bilgiler olmuştur.

Sonuç ve Öneriler: Çalışmaya katılan engelli veya yatağa bağımlı hastaların çoğunda gelir düzeyi ve sosyal güvence yoksunluğu görülmüştür. Yeti yitimi durumu ağır düzeyde olarak bulunmuştur. Ev kazalarını önlemeye yönelik alınan tedbirlerin oranları yüksek bulunmuştur. Ev ziyaretlerinde sağlık profesyonellerince hastalara en çok verilen eğitimler; hastalıkla ilgili genel bilgiler, hareket ve önemi, bireysel hijyen eğitimleri olmuştur. Evde bakım ve evde sağlık hizmetlerinden yararlanan engelli veya yatağa bağımlı hastaların, hastalıklar açısından risk faktörleri tanılanmalı ve buna yönelik koruma yöntemleri göz önüne alınarak hizmetler planlanmalıdır.

Anahtar Kelimeler: Evde bakım, evde sağlık hizmetleri, yeti yetimi, yaşam alanı tedbirleri, eğitim alma durumlarının