Giriş ve Amaç. Çalışan bireylerde; yaptığı işin niteliği, çalışma arkadaşları, yöneticiler, çevresel koşullar ve kişinin kenidisinden kaynaklanan nedenlerle sıklıkla stres ortaya çıkmaktadır. Stresin belli bir düzeyin üzerinde olması, bireysel ve örgütsel olumsuz sonuçlara neden olabilir. Bu araştırma, bir fabrikada çalışan işçilerin, iş stresi düzeyini ve stresle başa çıkma yöntemlerini belirlemek, bunların işçilerin çeşitli sosyo-demografik, sağlık ve çalışma durumu ile ilgili özellikleriyle ilişkisini incelemek amacıyla yapılmıştır.

Gereç ve Yöntem. Bu tanımlayıcı çalışma Kayseri Organize Sanayi Bölgesinde bulunan Yataş Yatak ve Yorgan Fabrikasında yapıldı. Fabrikada çalışan 711 işçinin tamamının araştırma kapsamına alınması planlandı. Veri toplama aracı olarak; araştırmacı tarafından hazırlanan 13 soruluk sosyodemografik anket,  İş Stresi Ölçeği ve Başa Çıkma Stilleri Ölçeği Kısa Formu olmak üzere üç ayrı form kullanıldı. Araştırma için Erciyes Üniversitesi Klinik Araştırmalar Etik Kurulundan Etik Onay ve çalışmanın yapıldığı fabrikanın yönetiminden idari izin alındı. Veriler, Kasım 2016–Mayıs 2017 ayları arasında toplandı. İşçiler, çalıştıkları birimlerde araştırmacılar tarafından ziyaret edilerek, çalışma hakkında bilgilendirildi ve sözel onamları alındı. Çalışmanın yapıldığı günlerde fabrikada olan, araştırmaya katılmayı kabul eden ve anket bilgilerini eksiksiz olarak yanıtlayan 428 işçi araştırma kapsamına alındı. Nicel veriler aritmetik ortalama ve standart sapma olarak, kategorik veriler ise sayı ve yüzde olarak gösterildi. Verilerin istatistiksel analizinde unpaired t testi, tek yönlü ANOVA testi (post hoc Fisher LSD testi) ve Pearson ki kare testi kullanıldı.  İstatistiksel analizlerde p<0.05 değerleri anlamlı kabul edildi.

Bulgular. Araştırmaya katılan işçilerin yaş ortalaması 35.2± 7.2  yıl olup, %94.2’si erkek, % 82.9’u evlidir. Araştırma grubunun ortalama iş stresi puanı 30.4±5.1 olup, %53.0’ı stresli, %47.0’ı yüksek stresli olarak değerlendirilmiştir. Sadece gündüz çalışanlarda ortalama iş stresi puanı vardiyalı çalışanlardan daha yüksek bulunmuştur. Kadın işçilerde yüksek stresli olanların oranı erkeklerden daha yüksek bulunmuştur. Diğer sosyodemografik özelliklerin ve iş yaşamı ile ilgili özelliklerin iş stresi düzeylerine etkisi önemli bulunmamıştır.

Araştırma grubunda en fazla kullanılan başa çıkma stilleri; 'dine yönelme', 'planlama' ve 'olumlu yeniden yorumlama'; en az kullanılanlar ise 'madde kullanım', 'davranışsal olarak ilgiyi kesme' ve 'mizahi yaklaşım' olarak bulunmuştur. Stresle başa çıkmada kullanılan tarzların; işçilerin sosyodemografik, iş yaşamı ile ilgili ve sağlıkla ilgili özelliklerine göre bazı farklılıklar gösterdiği belirlenmiştir. Kadınların 'zihinsel olarak ilgiyi kesme' stilini erkeklerden, 30 yaş ve altındaki işçilerin 'mizahi yaklaşım' stilini 30 yaşın üstündekilerden, evlilerin 'dine yönelme', 'duygusal sosyal destek kullanma' ve 'planlama' stillerini evli olmayanlardan, sadece gündüz çalışanların 'madde kullanımı' stilini vardiyalı çalışanlardan, kendi sağlığını kötü olarak algılayanların 'duygulara odaklanma ve ortaya koyma', 'mizahi yaklaşım' ve 'kabullenme' stillerini sağlığını iyi ve orta olarak algılayanlardan daha fazla kullandığı saptanmıştır.

Sonuç ve Öneriler. Fabrikada çalışan işçilerin iş stresi puanları çok yüksektir. Sadece gündüz çalışan işçilerde iş stresi puanı daha yüksek bulunmuştur. Fabrika çalışanlarının yaşadıkları iş stresini azaltabilmek ve stresle başa çıkmanın  olumsuz etkilerine karşı güçlenebilmelerine yardımcı olmak için, iş yerinde sosyal destek çalışmaları ile desteklenmeleri gerekmektedir. Çalışanların iş stresi ve stresle başetme yöntemlerini daha iyi analiz etmek, alınacak önlemlerin etkilerini değerlendirmek amacıyla daha geniş kapsamlı ve prospektif çalışmalar yapılmalıdır.

Anahtar Kelimeler: Fabrika, İşçi, İş Stresi, Stres Kaynağı, Başa Çıkma