Giriş-Amaç: Akciğer kanseri tüm dünyada ve ülkemizde en sık görülmekte ve kansere bağlı ölüm nedenleri içinde ilk sırada yer almaktadır. Çalışmanın amacı Elazığ ilinde akciğer kanseri ile ilişkili olduğu düşünülen risk faktörlerini değerlendirmektir.

Gereç-Yöntem: Araştırma vaka kontrol tipinde olup Ocak-Haziran 2019 tarihleri arasında yapılmıştır. Vaka grubunu; Elazığ ilinde onkoloji kliniği bulunan tüm hastanelere başvuran akciğer kanseri tanısı alan, tedavisi ve takibi yapılan 155 hasta, kontrol grubunu ise bu hastanelere akciğer hastalıkları dışında bir şikayet nedeniyle başvuran, herhangi bir malign hastalık tanısı olmayan, benzer yaş ve cinsiyetteki  310 kişi oluşturmaktadır. Çalışmaya alınmayı kabul eden ve bilgilendirilmiş onam formu alınan hastalara sosyo-demografik özellikler ve akciğer kanseri risk faktörleri (mesleki ve çevresel maruziyet, sigara kullanma durumu, genetik, akciğer hastalığı geçirme öyküsü vs.) sorularından oluşan anket formu, hastalarla yüz yüze görüşülerek doldurulmuştur. Sigara değişkeninde  paket-yıl hesabı; toplam içilen miktarı yansıtmakta, günde içilen paket sayısının içilen yıl sayısıyla çarpımından oluşmaktadır.Araştırma için Fırat Üniversitesi Girişimsel Olmayan  Araştırmalar  Etik Kurulu’ndan onay alınmıştır. Veriler tanımlayıcı istatistikler (sayı, yüzde dağılımı, ortalama, standart sapma) ve Ki kare, Fisher’s Exact test,  Mann Whitney U testi gibi istatistiksel testler kullanılarak değerlendirilmiştir. Ki kare testinde anlamlı (p<0.05) bulunan değişkenler için çoklu lojistik regresyon analizi yapılmıştır.

Bulgular: Vaka grubunun yaş ortalaması 63.6±9.8, kontrol grubunun 64.3±7.3’tür (p>0.05). Kontrol grubunun %92.9’u , vaka grubunun % 84.5’i evli bulunmuş olup istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur (p<0.05). Sigara içenlerin oranı vaka grubunda %47.7, kontrol grubunda %29.7 bulunmuştur (p<0.05). Vaka grubu ortalama olarak 63.0± 36.3 paket/yıl, kontrol grubu 33.9±27.3 paket/yıl sigara içmiştir (p<0.05).Vaka grubunun %67.1’i, kontrol grubunun %49.4’ü çocukluk döneminde babası sigara içmiştir (p<0.05). Vaka grubunun %35.5’i, kontrol grubunun %20.6’sı ailesinde akciğer kanseri öyküsü bildirmiştir (p<0.05). Akciğer kanseri tanısı almadan önce vaka grubunun %15.5’i, kontrol grubunun %31.0’ı gün içerisinde ≥3 porsiyon sebze tüketmektedir (p<0.05). Günlük yeşilçay tüketenlerin oranı akciğer kanseri tanısı almadan önce vaka grubunda %4.5, kontrol grubunda %14.8 bulunmuştur (p<0.05). Akciğer kanseri tanısı almadan önce vaka grubunun %36.1’i, kontrol grubunun %18.ü yemekleri yağlı tüketmektedir (p<0.05). Akciğer kanseri riski; evli olmayanlarda 3.25 kat (%95GA:1.46-7.23), yaşam boyu ≥60 paket yıl sigara içenlerde 7.69 kat (%95GA: 3.63-16.31), çocukluk döneminde babası sigara içenlerde 2.00 kat (%95GA: 1.19-3.37), ailede akciğer kanseri öyküsü olanlarda 2.03 kat (%95GA: 1.17-3.52) fazla bulunmuştur.

Sonuç-Öneriler: Çalışmamızda akciğer kanserinde etkili olduğu düşünülen risklerden sigara kullanımı, çocukluk döneminde babanın sigara içiciliği, genetik, medeni durumunun bekar olması  ile akciğer kanseri arasında istatistiksel anlamlı ilişki bulunmuştur. Akciğer kanserinin önlenebilmesinde sigarayı  bıraktırma çalışmaları, bireylerin sağlıksız yaşam tarzına ve koşullarına yönelik girişimler planlanabilir.

Anahtar Kelimeler: Akciğer kanseri, vaka-kontrol , risk faktörü, sigara